21. yüzyılın şimdiye kadar gerçekleşen en büyük yanardağ patlamalarından birine Hunga Tonga olarak adlandırılan ıssız bir adada tanıklık ettik. Bu ada Polinezya Krallığı’nın bir parçasıdır.
Tonga, çoğu ıssız, çoğu beyaz kumsallar ve mercan resifleriyle kaplı ve tropik yağmur ormanlarıyla dolu 170’den fazla Güney Pasifik adasından oluşan bir Polinezya krallığıdır. 14-15 Ocak 2022’de yaşanan patlamalar tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’nin gündemine oturmuştur.
14 Ocak 2022’de, Güney Pasifik Okyanusu’ndaki Tongan takımadalarının ıssız bir volkanik adası olan Hunga Tonga-Hunga Haʻapai’de çok büyük bir patlama meydana geldi. İşte sizin için derlediğimiz kısa bilgiler:
Hunga Tonga volkanik bir yay silsilesinin içinde
Hunga Tonga, ülkenin ana adası olan Tongatapu’nun 65 km (40 mil) kuzeyindedir ve Yeni Zelanda kuzey-kuzeydoğusunda Fiji’ye uzanan bir dalma zonu olan oldukça aktif Tonga-Kermadec Adaları volkanik yayının bir parçasıdır.
21. yüzyılın en büyük patlaması olarak kabul ediliyor
Hunga Tonga patlaması Yeni Zelanda, Japonya, Amerika Birleşik Devletleri, Şili ve Peru’da çeşitli tsunamilere neden oldu. Fiji’de hala insanlar kayıp, Peru’da 2 m’lik (6 ft 7 inç) bir dalga kıyıya çarptığında iki kişi boğuldu ve ABD’deki iki balıkçı hafif yaralandı. Olay muhtemelen Ocak 2022 itibariyle 21. yüzyılın en büyük volkanik patlaması.
İlk patlama 20 Aralık 2021’de gerçekleşti
2014’ten beri nispeten hareketsiz kaldıktan sonra, Hunga Tonga yanardağı 20 Aralık 2021’de patladı ve stratosfere parçacıklar gönderdi. Volkandan yaklaşık 70 km (45 mil) uzaklıkta, Tonga’nın başkenti Nukuʻalofa‘dan büyük bir kül bulutu görüldü. Wellington, Yeni Zelanda’daki Volkanik Kül Danışma Merkezi (VAAC), havayollarına bir tavsiye bildirimi yayınladı. Bilim insanları Pasifik Okyanusu’nda yaklaşık 170 adadan oluşan Tonga’nın Hunga Ha’apai Adası’nda bulunan yanardağdaki patlamanın ardından dünyanın her yerinde yaşanan şok basınç değişimlerini araştırıyor.
Patlama Yeni Zelanda’dan duyuldu
Tonga patlaması, sesin iki saat sonra geldiği Yeni Zelanda’da 2.000 km’den (1.200 mil) daha uzakta duyuldu. Bu ilk patlama 21 Aralık 2021’de 02:00’de sona erdi. Volkanik aktivite devam etti ve 25 Aralık 2021’de uydu görüntülerinde adanın boyutunun arttığı görüldü. Adadaki aktivite azaldığından, 11 Ocak 2022’de Tonga yanardağı uykuda kabul edildi.
Ocak 2022’deki patlamalarda atmosfere kül bulutları yayılıyor
14 Ocak 2022’de atmosfere 20 km (12 mi) kül bulutları gönderen büyük bir patlama başladı. Tonga hükümeti bölge sakinlerine bir tsunami uyarısı yayınladı. Volkanın yakınındaki Tongalı jeologlar, patlamalar ve 5 km (3,1 mil) genişliğinde bir kül sütunu gözlemlediler.
Ertesi gün, 15 Ocak 2022’de yerel saatle 17:15’te çok daha büyük bir patlama başladı. VAAC yine havayollarına bir tavsiye bildirisi yayınladı. Patlamadan kaynaklanan kül, ana Tongatapu adasına inerek güneşi kapattı. 65 km (40 mil) uzaklıktan Nukuʻalofa‘da yüksek sesli patlamalar duyuldu ve gökten küçük taşlar ve kül yağdı. Tonga’daki birçok sakin, daha yüksek yerlere kaçmaya çalışırken trafikte mahsur kaldı.
Patlama, ses daha uzak ülkelere yayılmadan önce, yaklaşık 840 km (520 mil) uzaklıktaki Samoa’da duyuldu. 700 km’den daha uzaktaki Fiji sakinleri gök gürültüsü seslerini tanımlarken, patlamanın “gümbürtüsü” Niue ve Vanuatu’da da rapor edildi.
→ Doğa bilimleri hakkında daha fazla içerik keşfedin
İletişim kopukluğu yaşanıyor
Güney Pasifik takımadaları, ıssız bir volkanik ada olan Hunga-Tonga-Hunga-Ha’apai’deki patlamanın ana denizaltı iletişim kablosunu kesmesinden bu yana dünyadan büyük ölçüde kopmuş durumda. Yüksek Komisyon, kalın bir kül tabakasının tüm adayı kapladığını belirterek, “öncelikli olarak” daha küçük adalarla iletişim kurmaya çalıştığını sözlerine ekledi.