Somali, Afrika’nın boynuzunda yer alan bir ülkedir. Türkiye’de Somali, çoğunlukla kıtlık, yoksulluk ve iç savaş ile ilgili çıkan haberlerle tanınır. Türkiye, Somali’nin önemli bir destekçisidir. Kasım 2020’de Türkiye, Somali’nin Uluslararası Para Fonu’na (IMF) olan vadesi geçmiş borcunun ödenmesine katkıda bulunmuştur.
Somali ülkesinin toprakları Federal Somali Cumhuriyeti tarafından yönetilir. Federal Parlamento, Somali Federal Cumhuriyeti içindeki özerk bölge devletlerinin (resmi olarak Federal Üye Devletlerin) nihai sayısını ve sınırlarını seçmekle görevlidir. Somali’nin başkenti Mogadişu’dur.
Komşuları kimler?
Somali, Afrika anakarasındaki en uzun sahil şeridine sahiptir. Batıda Etiyopya, kuzeybatıdada Cibuti, kuzeyde Aden Körfezi, doğuda Hint Okyanusu ve güneybatıda Kenya ile komşudur.
Nüfusu kaç?
2020 yılındaki bir sayıma göre Somali’nin 15.8 milyonluk nüfusu olduğu tahmin ediliyor. Bu rakam Somali’yi dünyanın en kalabalık 72. ülkesi yapıyor. Somali’de nüfusun en kalabalık olduğu beş şehir Mogadishu, Hargeisa, Bosaso, Galkayo ve Merca’dır.
Ne zaman Müslüman oldular?
İslam, Afrika Boynuzu’na, Müslümanların Arabistan’da zulüm gördüğü ve Boynuz’a sığındığı 7. yüzyılda Hz. Muhammed’in yaşadığı dönemde ulaştı. Mülteciler önce Somali’nin Zeila kentine indi, ardından iç kesimlere doğru yol aldı. Somalililer, önceki tek tanrılı dinlerinden tek tanrılı İslam dinine geçmeye başladılar. 14. yüzyılda Kızıldeniz’in ötesindeki Araplar aracılığıyla İslam’a giren birçok Somalili, kurak bozkırlardan güneye, geleneksel olarak Somaliland olarak bilinen toprakları aşan bugünkü sınırlarına doğru yayılmaya başladı.
Yakın tarihte kimin sömürgesi oldu?
19. yüzyılın sonlarında, 1884 Berlin Konferansı’ndan sonra, Avrupalı güçler Afrika’da belirmeye başladı. O yıl, Güney Yemen’in karşısındaki Afrika kıyısında, Somali’nin bir kısmı üzerinde bir İngiliz himayesi ilan edildi. Başlangıçta, bu bölge Hint Ofisi’nin kontrolü altındaydı ve bu nedenle Hint İmparatorluğu’nun bir parçası olarak yönetiliyordu; 1898’de Londra tarafından kontrole devredildi. Bu süre zarfında Somali’de ortaya çıkan Derviş hareketi, İngiliz İmparatorluğunu dört kez başarıyla püskürttü ve onu kıyı bölgesine çekilmeye zorladı. Bölgedeki İngiliz kontrolü 1960’a kadar sürdü.
Ne zaman bağımsız oldu?
İkinci Dünya Savaşı’nın ardından İngiltere, hem İngiliz Somaliland’ının hem de İtalyan Somaliland’ının kontrolünü himayesi olarak elinde tuttu. 26 Haziran 1960’ta Somaliland’ın kuzey himayesi İngiltere’den bağımsızlığını kazandı. 1 Temmuz 1960’ta Somali, bağımsızlığını ilan etti.
Ekonomisi nasıl?
Somali zengin mi fakir mi? Dünyanın en yoksul bölgelerinden birinde yer alan Somali, Sahra altı Afrika’nın en yoksul ülkelerinden biridir. Somali’de yoksulluk bir asırdan fazla bir süredir muazzam bir sorun olmuştur, ancak son zamanlarda artan dış yardım ve hükümet istikrarı nedeniyle biraz hafifletilmiştir. 2020 yılında Somali GSYİH 4.9 milyar ABD doları olarak gerçeklemiştir.
Somali’deki gıda krizi, kuraklıktan sele, şiddet ve çatışmaya hızlı geçişlerin bir sonucudur. Arka arkaya yıllarca süren kötü yağışlar ve hasatlar Somali, Güney Sudan, Etiyopya ve Kenya’da mahsulün büyük kısmını yok etti.
İç savaş ne zaman başladı?
Somali İç Savaşı, Somali’de devam eden bir iç savaştır. 1980’lerde Siad Barre liderliğindeki askeri cuntaya karşı direnişten kaynaklanan bir gerekçeyle ortaya çıkmıştır.