İbrahim Reisi veya Ebrahim Raisi, İranlı savcı ve başyargıçtır. İran’daki hukuksal sistemin en tepe noktasındaki kişi olarak bilinir. 2010’lu yıllardan bu yana siyasette aktif olan İbrahim Reisi’nin adı 2021 İran Seçimleri ile gündeme geldi.
İbrahim Reisi kimdir?
İbrahim Reisi, 14 Aralık 1960’ta İran’ın Meşhed şehrinde dünyaya geldi. 61 yaşında olan İran Cumhurbaşkanı adayı İbrahim Reisi, İran yargı sistemindeki en önemli isimlerden biridir. İran’da muhafazakar ve ilkeli bir siyasetçi olarak tanınmaktadır.
7 Mart 2019 Ali Humeyni tarafından Başyargıç olarak atandı. İran’ın yargı sisteminde Başsavcı (2014-2016) ve Başyargıç Yardımcısı (2004-2014) gibi çeşitli görevlerde bulundu. Ayrıca 1980’lerde ve 1990’larda Tahran Savcısı ve Savcı Yardımcısıydı. Reisi ayrıca Astan-ı Kuds-ü Razavi isimli vakfın başkanlığını yürütmektedir. 2017 seçimlerinde Hasan Ruhani ile yarışan İbrahim Reisi, İran halkından 15 milyondan fazla oy almasına rağmen Cumhurbaşkanı seçilemedi. Rakibi Ruhani 23 milyondan fazla oy aldı. 2021 seçimlerine yeniden adaylığını koydu. Seçimlerde 4 farklı siyasetçi ile yarıştı.
İbrahim Reisi kimdir?
İbrahim Reisi, 14 Aralık 1960’ta Meşhed’in Nogan semtinde İranlı bir din adamı ailesinde dünyaya geldi. Babası Seyid Hacı, kendisi henüz 5 yaşındayken öldü. Resmi okullarda okuyup okumadığı bilinmiyor. Kendi internet sayfasındaki biyografisinde sadece ilkokul eğitiminden bahsediliyor, ancak liseyi bitirip bitirmediğinden bahsetmiyor. Motahari Üniversitesi’nde ‘Özel hukuk’ alanında doktora yaptığı ve akademiye sunduğu iddia ediliyor. Ancak bu konuda tartışmalı kabul ediliyor.
İbrahim Reisi henüz 15 yaşında Kum Ruhban Okulu’nda okumaya başladı. Daha sonra kısa bir süre Nevvab okulunda eğitim almaya karar verdi. Daha sonra Ayetullah Seyyid Muhammed Mousavi Nezhad’dan dersler aldı.
Hukuki kariyerine 1981 yılında Karaj savcılığında başladı. Daha sonra Hemedan Savcılığına da atanmış ve her iki görevi birlikte yürütmüştür. Biraz sonra Hemedan Eyaleti Savcılığı’nda görev almıştır.
1985 yılında Tahran savcı yardımcılığına atanmış ve başkente taşınmıştır. Kısa bir süre içerisinde İran’ın yönetici elitlerinden Ruhullah Humeyni’nin dikkatini çekmiştir ve kendisinden bazı özel içtihatlar talep edilmiştir. 1988’de Hüseyin-Ali Muntazari tarafından İranlı siyasi mahkumların infazına karışan dört kişiden biri olarak gösterilmiştir. İran yakın tarihinde son derece önemli bir siyasi olay olarak kabul edilen bu hadise 19 Temmuz 1988’de başlayan ve yaklaşık beş ay süren, İran halkının ve gazetecilerin çoğunlukla İran genelinde siyasi mahkumların devlet destekli olarak infaz edilmesini kapsamaktadır.
2017 Seçimleri
2017 İran Seçimleri’nde aday gösterilen İbrahim Reisi halkın 15,835,794 oyunu almıştır. Ancak bu oylar halk tarafından 23 milyon oy verilen Hasan Ruhani’yi geçmeye yetmemiştir. İbrahim Reisi’nin siyasi etkileri sürmüş ve zamanla pek çok taraftar edinmiştir. Bu gidişatta İran’daki ekonomik krizin belirgin bir rol oynadığı düşünülmektedir.
2021 Seçimleri
2017’de olduğu 2021 Seçimleri’nde de adaylığını koyan İbrahim Reisi’nin sandıklardan birinci gelmesine ve İran’ın yeni cumhurbaşkanı seçilmesine hemen hemen kesin gözle bakılıyor. Seçim kampanyası boyunca yolsuzluk ve ekonomik sorunlara vurgu yapan Reisi, siyasi karnesinin temiz olmasını bir avantaj olarak görüyor.
İran’ın kabaca 83 milyonluk nüfusunun yaklaşık 59,3 milyonu oy kullanma hakkına (seçmen) sahip ve bunların 1,3 milyondan fazlası ilk kez seçmen oluyor. İran dışişleri bakanlığına göre, oyların 133 ülkedeki İran büyükelçiliklerinde ve konsolosluklarında kabul edildiğini belirten uygun seçmen sayısı ülke dışında yaşayan yaklaşık 3,5 milyon İranlıyı da içeriyor.
İstisnai olarak Kanada’da yaşayan İranlıların oy kullanma hakkına izin verilmiyor. 400 bin İranlının yaşadığı Kanada’daki bu tutum bakanlık tarafından sert bir şekilde eleştirildi. İran bakanlığı Kanada’daki seçmenlerine komşu ABD’deki çeşitli eyaletlerde kurulan istasyonlara giderek oy kullanabileceklerini söyledi.