Cittaslow, 1999 yılında İtalya’nın dört küçük kentinin belediye başkanları tarafından Slow Food hareketini kentsel boyuta taşımak amacıyla Greve in Chianti Belediye Başkanı Paolo Saturnuni‘nin önderliğinde kurulmuştur.
Cittaslow’un temel çıkış noktası, yerel yemek kültürlerinin ve geleneklerinin kaybolmasını önlemek, hızlı yaşamın yükselişine karşı koymak ve insanların yedikleri yiyeceklere, nereden geldiğine ve yemek seçimlerinin nasıl etkilediğine karşı azalan ilgiyle mücadele etmek için 1989 yılında kurulan Slow Food isimli küresel bir taban örgütüdür. Kuruluşun https://www.cittaslow.org/ adında bir internet sayfası vardır.
Cittaslow nedir?
Cittaslow hareketi, kentlerin kendi kimliklerine sahip çıkmasına yardımcı olmak ve küreselleşme nedeniyle kentlerin birbirine benzemesinin ve aynılaşmasının önüne geçmek amacıyla kurulmuştur. Birliğin üye kentler için ortaya koyduğu kriterler vasıtasıyla kentlerin yerel yemeklerine, yöresel mimarisine, geleneklerine, göreneklerine, zanaatlarına ve esnafına sahip çıkılması ve desteklenmesi amaçlanmıştır. Birliğe üye olmak isteyen kentler, belirlenen kriterler üzerinden değerlendirilmekte ve kentlerin Cittaslow felsefesine uygun olup olmadığı denetlenmektedir.
2008 yılında Palazzo del Popolo’da düzenlenen toplantıda dünya genelinde 13 farklı ülkeden 92 Cittaslow bulunuyordu. Bu sayı zamanla artış göstererek günümüzde 30’dan fazla ülkeye ve 200’den fazla Cittaslow’u bünyesine dahil etmiştir.¹ Ayrıca kurulduğu dönemde 59 olarak belirlenen kriterler, 2013 yılında Uluslararası Bilim Komitesi tarafından yapılan bir çalışmayla güncellenerek 70’e çıkarılmıştır.
Cittaslow, bugüne kadar Türkiye’den 11 şehir, ilçe veya kasabayı ”Sakin şehir” olarak seçmiştir.
Nasıl Cittaslow olunur?
Sakin şehir veya yavaş şehir anlamına gelen “Cittaslow şehirleri” arasında yer alabilmek için birçok değerlendirme var. Bunların içinde; şehrin altyapısından turizmine, esnafından sosyal uyumuna kadar uygunluk gerektiren detaylar yer alıyor. Bir şehrin sakin şehir veya yavaş şehir olarak birliğe katılabilmesi için çevresel ortamının uygun olması gerektiği ifade edilmiştir. Şehrin altyapısı düzgün, kentsel yaşamı da düzenli olmalıdır. Tarım ve turizm gibi özelliklerinin yanı sıra misafirperverlik ve sosyal uyum da aranmaktadır. Hem kendi kendine yetebilen hem de tüketim ve yaşam hızını koruyan bir şehir sakin şehir olarak anılabiliyor.
Dünyada birçok şehir Cittaslow hareketine katılmıştır ve yavaş şehir anlayışını benimsemiştir. İşte Cittaslow hareketine üye olan bazı örnek şehirler:
- Bra, İtalya
- Hersbruck, Almanya
- Kalamata, Yunanistan
- Ludlow, İngiltere
- Mirande, Fransa
- Positano, İtalya
- Seferihisar, Türkiye
- Séguret, Fransa
- Tavira, Portekiz
- Uzès, Fransa
Bu şehirler, Cittaslow hareketinin ilke ve değerlerini benimseyerek, insan odaklı, sürdürülebilir ve yaşanabilir bir kent yaratmayı hedeflemektedir. Bu şehirlerde, yerel üretim, doğal kaynakların korunması, tarih ve kültürel mirasın korunması gibi konularda öncü adımlar atılmaktadır. Ayrıca, bu şehirlerde insanların hayat kalitesinin artırılması için çeşitli etkinlikler ve projeler düzenlenmektedir.
Cittaslow özellikleri nelerdir?
- Sakin şehirler, 50 binden az sayıda nüfusa sahiptir.
- Geleneksel mimarilerini ve şehrin dokusunu korumaktadır.
- Yerel tat, zanaat ve sanatlarını kuşaktan kuşağa aktararak yaşatmaktadır.
- Gürültü ve hava kirliliğinin önlenmesi için çalışmalar yapmaktadır.
- Taşıt trafiği azdır ve yayalaştırmaya özen gösterilmektedir.
- Organik tarımı desteklemektedir.
- Beslenmede fast food yerine yerel ürünler tercih edilmektedir.
- Misafirperverlikleriyle öne çıkmaktadır.
- Hava kalitesi yüksek ve yenilenebilir enerji kullanılmaktadır.
Türkiye’de “Cittaslow” klasmanındaki şehirler hangileridir?
- Ahlat, Bitlis
- Akyaka, Muğla
- Eğirdir, Isparta
- Gerze, Sinop
- Gökçeada, Çanakkale
- Göynük, Bolu
- Güdül, Ankara
- Halfeti, Şanlıurfa
- Köyceğiz, Muğla
- Mudurnu, Bolu
- Perşembe, Ordu
- Seferihisar, İzmir
- Şavşat, Artvin
- Taraklı, Sakarya
- Uzundere, Erzurum
- Vize, Kırklareli
- Yalvaç, Isparta
- Yenipazar, Aydın