Osmanlı Devleti’nin 2. padişahı Orhan Gazi 1281’de mi, yoksa 1288 yılında mı doğdu? Orhan Gazi’nin doğum tarihi nedir? Osman Gazi’nin oğlu Orhan Gazi ne zaman doğmuştur?
Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi vefat ettiğinde geride Orhan ve Alaeddin isminde iki oğlunu bırakmıştı. Alaeddin, Orhan ile yaptığı görüşmede tahttan ferahat ettiğini belirterek kardeşinin babası yerine tahta geçmesine yardımcı olmuştu. Orhan Gazi’nin tahta geçtiği yıl 1324’tür. Ancak ne zaman doğduğu konusunda bugün dahi herhangi bir kesinlik söz konusu değildir.
Orhan Gazi’nin Tartışmalı Doğum Tarihi
Osmanlı tarihine ilişkin 20. yüzyıldan bu yana oldukça fazla sayıda referans eserler üretilmiştir. Bu referans eserler arasında Hammer’in, Uzunçarşılı’nın, Mustafa Cezar’ın ve Zinkeisen’ın eserlerini zikretmek mümkündür.
Bu eserlere göz atıldığında Orhan Gazi’nin doğum tarihine ilişkin farklı tarihlerin belirtildiği görülmektedir. Örneğin Mustafa Cezar’ın Mufassal Osmanlı Tarihi’nin 1. cildinde, Orhan Gazi’nin doğduğu yıl 1288 olarak zikredilmiştir. (Cezar, s. 68) Bunun yanı sıra Halil İnalcık’ın İslam Ansiklopedisi için kaleme aldığı ‘Orhan’ başlıklı maddede “Evlendiğinde “yiğit” (genç) diye anılmış olmasından hareketle 18 yaş civarında olduğu düşünülebilir” denilmiştir. (İnalcık, s. 375) Zachariadou’nun Encyclopedia of Islam isimli eserinin ikinci baskısı için kaleme aldığı ‘Ork̲h̲an’ maddesinde ise herhangi bir tarih zikredilmemiş Orhan’ın gençlik yıllarına dair çok az bilindiği ifade edilmiştir.
Türk Tarih Kurumu’nun ‘Osmanlı Padişahları’ başlıklı sayfasında ise Orhan Gazi’nin doğum tarihi 1281 yılı olarak gösterilmiştir. Söz konusu eserler göz önünde bulundurulduğu en makul doğum tarihinin 1281 yılı olduğu görülür. Çünkü Orhan Gazi, Yarhisar Tekfuru’nun kızı Yolofira (Nilüfer) ile evlendiğinde takvim yaprakları 1299 yılını gösteriyordu.
Orhan Gazi’nin bu tarihte evlenmesi için en az 15 veya 18 yaşını doldurmuş olması gerekir. İnalcık, kaynaklarda ‘yiğit’ olarak vasfedilen Orhan’ın evlendiğinde 18 yaş civarında olduğunu düşünmüştür. Dolayısıyla Orhan Gazi’nin doğum yılı olarak 1281 yılını doğru kabul etmek gerekir.
Osmanlı tarihinde ilklerin adamı: Orhan Gazi
Orhan Gazi devlet teşkilatı açısından Osmanlılara son derece önemli yenilikler getirmiştir. Osmanlı tarihinde kurulan ilk medrese Orhan zamanındadır. (İznik Medresesi, kt. 1331) Yabancı bir gelinle evlenen ilk Osmanlı padişahı Orhan’dır. Bunun yanı sıra Anadolu’daki Türk beyliklerden ilk toprak alan padişah yine Orhan’dır. (Karesi Beyliği’nin İlhakı, 1340) Osmanlıların Rumeli’ye, dolayısıyla Avrupa topraklarına ilk geçişi yine onun zamanında olmuştur. (1350’ler, Gelibolu fetihleri)
Böylece Orhan Gazi, 36 yıldan fazla hüküm sürdüğü Osmanlı tahtında çok önemli askeri, siyasi ve toplumsal kararlar almıştır. Ölüm tarihi de tartışmalı olan Orhan Gazi’nin mezarı Bursa’daki Orhan Gazi Türbesi’nde bulunmaktadır.