Kırkpınar Yağlı Güreşleri Festivali, en eski geleneksel spor faaliyetlerinden biridir. 1946 yılında ise Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri, Edirne Belediyesi’nce düzenlenmeye başlanmıştır. O yıl dönemin belediye başkanı Tahsin Şıpka, Kırkpınar Güreşleri’ni belediye hizmetleri arasına aldı.
1361 yılında Edirne’nin fethinden önce, Anadolu’da bulunan Osmanlılar, Süleyman Paşa (Orhan Gazi’nin oğlu) Komutasında 1356-1357 yılları arasında Rumeli ‘ye geçmişlerdir. Savaş yapmadıkları ve mola verdikleri boş zamanlarını aralarında çeşitli sporlar yaparak değerlendirirlerdi. Bir keresinde güreşe tutulan 40 yiğit içinden ikisi tutuştukları güreşi gece yarısına dek sürdürdükleri halde sonuçlandıramazlar ve ikisi de güreştikleri yerde can verirler.
Arkadaşları bu iki güreşçiyi orda bulunan bir incir ağacının altına gömerler ve Edirne’ye akınlarına devam etmişlerdir. Edirne’nin fethini gerçekleştirmişler ve Ahırköy Çayırlığına geri dönmüşler ve o incir ağacının dolaylarında billur kaynaklı bir suyun Kırkpınar çayırlığına doğru aktığını görmüşler, bu nedenle de “Kırktı bunlar. Bu yakaya ilk ayak basanlardır bunlar” diyerek o yere Kırkpınar demişlerdir.
Kırkpınar Yağlı Güreşleri 1928 yılına kadar ağalar tarafından düzenlendi. Güreşlerdeki ödülleri ve misafirlerin ağırlanmasını hep ağalar karşıladı. Ancak 1928 yılında ülkede meydana gelen ekonomik sıkıntılar nedeniyle ağalığa talip çıkmayınca, güreşlerin organize edilmesini ve gelenleri ağırlama işini Kızılay ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından üstlendi.
Kırkpınar yağlı güreşlerinin öğeleri
Kispet :
Yağlı güreşe çıkan her pehlivanın güreş malzemesinin başında kıspet gelir. Kıspet, Manda, dana derisinden yapılır. Bel kısmı dört parmak genişliğinde ve kalın olur. Beli sarması için kalın bir ip geçirilir ve bu kısma da kasnak denir.
Zembil :
Güreşmeyi bırakan pehlivan, zembilini duvara asmasından belli olur.
Yağlanma :
Güreşçiler, kavranmaları güç olsun diye yağlanırlar. Pehlivanlar, güreş meydanının uygun bir yerinde yağ ve su ile doldurulmuş kazanların etrafında yağlanırlar. Pehlivanlar önce sağ elle sol omuza, göğüse, kol ve kıspete yağ sürerler. Daha sonra sol el ile aynı işlemi tekrarlarlar.
Peşrev :
Güreşin başlangıcı ve güreşe hazırlıktır. Ahenkli ve mevzulu bir biçimde güreşe ısınma hareketi olarak bilinen peşrev seyircilerin göz zevkini okşamasının yanında pehlivanın moralini yükseltir.
Cazgır :
Yağlı güreşlerdeki tüm pehlivanları seyircilere tanıtan, onları güreşe başlatan kişidir. “Salavatçı” da denilen Cazgır, hakem heyetinin ya da kura ile eşleştirilen pehlivanların adlarını, sanlarını, güreş oyunlarındaki hünerlerini uygun mısra ve dualarla tanıtır.
Ağa :
Kırkpınar güreşlerinin en temel ögelerinden biri ağalık müessesesidir. Önceleri pehlivanları güreşe çağıran, yarışmaları düzenleyen, gelen konukları ağırlayan, yemek ve yatacak yerlerini temin eden, örf ve adetlere uygun olarak güreşlerin yapılmasını sağlayan, ödüller veren Kırkpınar Ağaları idi.
Altın Kemer :
Kırkpınar başpehlivanına verilen, Kırkpınar’ın en büyük ödülüdür. Kırkpınar’da başpehlivan olan güreşçi 1 yıl süreyle altın kemerin sahibi olur. Ancak aralıksız üç yıl arka arkaya başpehlivan olan güreşçi altın kemerin sürekli sahibi olur.
Kırkpınar Yağlı Güreşleri Şampiyonları