Hasan Sabbah Kimdir?
Abdülkerim Özaydın’ın DİA 16. cildinde yazdığı makaleye göre, Hasan Sabbah İran’ın Kum şehrinde doğmuş, aslen Yemen’in Himyer Kabilesine mensup olan, İran’da Nizârî-İsmâilî adı verilen devletin kurucusudur. Bu devlet 1090-1124 yılları arasında, yani Hasan Sabbah’ın yaşadığı yıllarda var olmuştur.
Hasan Sabbah küçük yaşlardan beri doğduğu şehrin de etkisiyle din adamı olmak istiyordu. Babası eğitimiyle bizzat ilgilenmiş onun pozitif ve dini ilimler öğrenmesini sağlamıştır. (Babası Ali b. Muhammed İmâmiyye Şîası’nın önde gelen simalarından biriydi.)
17 yaşına kadar İsnaaşeriye‘ye (12 İmam Şiiliği) mensup olan Hasan Sabbah Emire Zarrab adında İsmaili daisi ile tanıştıktan sonra İsmaili mezhebini benimsemiştir. Sanılanın aksine Batınilerin haşhaş maddesi kullanıp kendilerinden geçtiği iddiası ile ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Bu Marco Polo’nun seyahatnamesi ve Vladimir Bartold’un romanında işlenen bir efsaneden ibarettir.
Hasan Sabbah ve Nizari İsmaililer
Alamut kelime anlamı olarak “Kartal öğretisi” veya “Kartal yuvası” anlamına gelmektedir. Alamut Kalesinin kuşatılması, zaptedilmesi hayli zor olmakla birlikte içerisinde mühendislik harikası olarak bilinen soğuk hava ve su deposu bulunmaktadır. Nizari İsmaili dailerinin belirli bir suikast listesi vardı. Bu listede işlenen suikaste dair bir takım bilgiler de yer almaktaydı.
İsmaili fedaileri işledikleri suikastlerin daha çok kalabalık ve işlek yerlerde olmasına dikkat ederlerdi. Bunun nedeni halka daha çok korku ve endişe aşılamaktı. Fedailer kurbanına sadaka isteme ya da niyet mektubu uzatma yoluyla yaklaşırdı. Çoğunlukla hançer ile saldırırlardı. Yine seyyah Marco Polo’nun iddia ettiği Alamut Kalesinde cennet bahçesi bulunması gerçeği yansıtmamaktadır. Marco Polo orada bulunan halktan duyduklarını efsane ile karıştırarak eserine yansıtmıştır.
Yanlış bilinen diğer bir mesele de Ömer Hayyam, Nizamülmülk ve Hasan Sabbah’ın medrese arkadaşı olduğudur fakat Nizamülmülk 1017-18, Hasan Sabbah ise 1046-1047 veya 1053-54’te doğduğundan dolayı bu üç şahsiyetin akran olma ihtimali yoktur.
Önceleri Fatımilere bağlı olan Hasan Sabbah ve Nizari İsmaililer Halife Müstansırbillah’ın oğlu Nizar’ın hilafet tahtına geçmesini savunmuşlae ama Vezir Bedrül Cemali’nin desteğiyle Mustali’nin tahta geçmesiyle Hasan Sabbah ve Nizari İsmaililer Fatımilerden kopmuştur.