Çin’in, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşını sonlandırmak için Suudi Arabistan’da bu hafta sonu düzenlenen uluslararası görüşmelere katılma kararı, Pekin’in yaklaşımında olası değişikliklere işaret ediyor ancak Moskova’ya desteğinde bir U dönüşü yapmıyor.
Pekin, daha önce NATO üyesi Danimarka’da düzenlenen görüşmelere katılmayı reddetmişti, ancak analistler, Rusya’nın bulunmadığı ve Ukrayna’nın kendi planını ileri sürdüğü Suudi Arabistan’daki çabaya katılmaktan çok daha rahat hissettiğini söyledi.
Çin, Şubat 2022’de başlattığı istilayı kınamayı reddetmiş ancak kendi barış planını sunmuştu, Pekin çatışmanın uzamasıyla bazı zor gerçeklerle yüzleşiyor gibi görünüyor.
Washington’daki Stimson Center düşünce kuruluşunun Çin programının direktörü Yun Sun, “Pekin, barış çabalarına daha fazla yönelmiş durumda ama aynı zamanda Batı’nın bu noktada Pekin liderliğindeki bir barış girişimini benimsemeyeceğinin de farkında” dedi.
Yun Sun, “Pekin, Batılı olmayan ülkeler tarafından yönetilen diğer güvenilir barış girişimlerinden de uzak kalmak istemeyecektir.” ifadelerini kullandı.
Barış elçisi Li Hui, Cidde’de 40’tan fazla ülkeden kıdemli yetkililerle bir araya geldi. Ukraynalı ve Batılı elçiler, savaşı sona erdirmek için sonunda temel ilkeler oluşturmayı umuyor.
Pekin’in küresel diplomatik sahnedeki son hamlesi, Başkan Xi Jinping’in iç meselelerle uğraştığı bir zamanda geliyor. Bunlar arasında geçen ay dışişleri bakanı Qin Gang’ın görevden alınması, Halk Kurtuluş Ordusu Roket Kuvvetleri’nin üst düzey komutanlarının ani değiştirilmesi ve dünyanın ikinci büyük ekonomisi için derinleşen sıkıntılar yer alıyor. Çin, kendi 12 maddelik barış planını önermesine rağmen Haziran sonunda Kopenhag’da yapılan görüşmelere katılmadı.
‘Karmaşık Manevra’
Pekin, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in savaş emrinden bu yana Rusya ile yakın ekonomik ve diplomatik ilişkilerini sürdürdü ve ABD öncülüğündeki Batılı güçleri Ukrayna’ya silah ve destek sağlayarak çatışmayı uzatmakla suçladı.
Dışişleri bakanlığı hafta sonu boyunca yorum taleplerine yanıt vermedi.
Ukrayna medyasına göre Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba, Li’nin katılımını “önemli bir başarı” olarak nitelendirdi.
Çin, petrol devi Suudi Arabistan’la yakınlaşıyor. Suudi Arabistan, Çin’in liderliğini yapmak istediği bağlantısız Küresel Güney’in bir parçası.
Rusya’nın sonunda “yenilmeye mahkum” olduğunu söyleyen Şanghay merkezli uluslararası ilişkiler uzmanı Shen Dingli, Çin’in uluslararası işbirliği aramak zorunda olduğunu ancak Rusya’nın çöküşünü hızlandırmamak gerektiğini söyledi.
“Farklı görüşler ileri sürebiliriz ve ayrıca gördüğümüz sorunların erken ve uygun bir şekilde siyasi olarak çözülmesini ortaklaşa teşvik etmek için bazı önerilerde bulunabiliriz” dedi.
Çin’in hamlesinin imajı için iyi olduğunu söyleyen Singapur merkezli analist Li Mingjiang, Pekin’in pozisyonlarını ayarlamaya çalıştığını söyledi.
Diğerlerinin pozisyonlarını daha iyi anlamak istiyor ve “muhtemelen de Çin’in kendi uyum yeteneğini, Çin’in kendi manevra kabiliyetini keşfetmeye çalışıyor” dedi. Li, S. Rajaratnam Uluslararası İlişkiler Okulu’nda uluslararası ilişkiler doçenti.
Bu gelişme, bazı analistlerin savaşın uzun sürmesi ve Rusya’nın son zamanlarda Ukrayna’nın tahıl limanlarını bombalaması nedeniyle küresel tahıl gücünden daha önce korunan sevkiyatları bozmasıyla Çin’de artan bir kaygı algıladığı bir zamanda gerçekleşiyor.
Çin’in Birleşmiş Milletler Daimi Temsilci Yardımcısı Geng Shuang, 26 Temmuz’da Güvenlik Konseyi’ne yaptığı konuşmada, heyetinin savaşın sona ermeyeceği konusunda derin endişe duyduğunu söyledi.
“Şimdi durum, Pekin’in manevra yapması için giderek karmaşıklaşıyor, çünkü savaşın tırmanması doğrudan Çin’in ekonomik ve siyasi çıkarlarını etkiliyor” dedi Yale Hukuk Fakültesi’nin Paul Tsai Çin Merkezi’nden bir bilim insanı olan Moritz Rudolf.