Lehistan veya günümüzde bilinen adıyla Polonya, yeni çağlarda kurduğu güçlü hanedanla tanınan bir Slav ülkesiydi. Ona komşu olan Litvanya ise bir Baltık ülkesi olmasına karşılık Lehistan ile birleşti. Peki bu birliktelik ne zaman ve nasıl gerçekleşti?
Krewo Birliği
Lehistan ile Litvanya’nın birliği tarihte Krewo Birliği (unia w Krewie) olarak adlandırılmaktadır. Günümüzde Beyaz Rusya’da yer alan Kreva isimli bir kalede tertip edilen söz merasimi, iki ülkenin tahtının birleşeceğinin habercisiydi. Böylelikle Lehistan ve Litvanya bir ulus (commonwealth) meydana getirmek için karar almıştır.
Söz merasimi (prenuptial) 14 Ağustos 1385 tarihinde meydana gelmiş, bu merasimle Litvanya Dükü Jogaila’nın, Lehistan’ın henüz reşit olmayan yaşlardaki hükümdarı Kraliçe Jadwiga ile evlenmesi öngörülmüştü. Merasim sırasında Lehistan Kraliçesi, Jogaila’nın hem kendisinin hem de halkının Hıristiyan olmasını talep etmişti ve bu isteği kabul görmüştü. Jogaila, Wladyslaw Jagiello adıyla vaftiz edildi ve Kraliçe ile evlendi.
Ancak bu evlilik sonrası her ne kadar taht birleşse de, iki ülke özerkliğini korumaya devam etti. Jagiello hanedanının egemenliğinde Lehistan-Litvanya birliğinin sınırlarını genişletti. Orta ve Doğu Avrupa’nın büyük bir kısmını bugünkü Beyaz Rusya ve Ukrayna da dahil olmak üzere içine aldı. Lehistan’daki ilk ulusal parlamento olan sejm 1493 yılında kuruldu.
1569 yılında Lehistan ve Litvanya tek bir parlamento çatısı altında birleşti. Bu parlamentoda soylular egemendi ve 1572 yılında son Jagiello kralı ölünce dış politika ve kral seçme konularında kendilerine danışılması hakkını edindiler. Böylece soylular diledikleri kişiyi kral seçmeye başladılar. Nitekim tahta geçen isimler yerel güçlerle ilişkisi olmayan kimselerden seçilmiştir.