Rusya-Ukrayna Savaşı

Rusya-Ukrayna Savaşı (Ukraynaca: російсько-українська війна), Rusya ile Ukrayna arasında Şubat 2014’te başlayan ve günümüzde devam eden uzun süreli çatışmaya verilen isimdir. Savaş, başlangıçta Kırım’ın statüsü ve Donbas’taki ayrılıkçı bölgelere odaklandı. Günümüzde ise bütün Ukrayna’ya yayılan bir şekilde süregeliyor.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, bir Avrupa devletinin İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana diğerine yaptığı en büyük askeri saldırı olan kara, deniz ve hava saldırılarıyla 24 Şubat 2022 sabahı başladı. Perşembe günü şafaktan önce 3 milyon nüfuslu Ukrayna’nın başkenti Kiev’e füzeler yağdı. Ukrayna kuvvetleri, Moskova’nın ülke çapında saldırı başlatmasının ardından Perşembe günü Ruslarla üç taraftan savaşmaya başladı. Akşama doğru, birden fazla cephede şiddetli çatışmaların yaşandığı bir resim ortaya çıktı. Ukrayna cumhurbaşkanlığı ofisinin bir danışmanı, Rus kuvvetlerinin Çernobil nükleer santralini ele geçirdiğini söyledi. Kuzeydoğuda Sumy ve Kharkiv, güneyde ise Kherson ve Odessa bölgelerinde de şiddetli çatışmalar yaşanıyor.

Arkaplan

Euromaidan protestoları ve 22 Şubat’ta Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç‘in görevden alınmasının ardından Ukrayna’daki Rus yanlısı huzursuzluklar giderek tırmanırken Rus askerleri, Ukrayna’nın Kırım topraklarındaki stratejik pozisyonları ve altyapıyı kontrol altına aldı. 1 Mart 2014 tarihinde, Rusya Federasyonu Konseyi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e Ukrayna’da askeri güç kullanmasını talep eden bir kararı oybirliğiyle kabul etti. Karar, Rusya’nın “Kırım’ın Geri Dönüşü” konulu askeri operasyonunun başlamasından birkaç gün sonra kabul edildi. Daha sonra Rusya, Kırım Parlamentosu’nun ele geçirilmesinin ardından Rusya tarafından düzenlenen ve Kırım Özerk Cumhuriyeti nüfusunun Rusya Federasyonu’na katılmak için oy kullandığı geniş çapta eleştirilen bir yerel referandumun ardından Kırım’ı ilhak etti. Nisan ayında, Ukrayna’nın Donbas bölgesindeki Rus yanlısı grupların gösterileri, Ukrayna hükümeti ile kendi kendini ilan eden Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetlerinin Rus destekli ayrılıkçı güçleri arasında bir savaşa dönüştü. Ağustos ayında Rus askeri araçları, Donetsk Oblastı’nın çeşitli yerlerinde sınırı geçti. Rus ordusunun saldırısı, Ukrayna kuvvetlerinin Eylül ayı başlarındaki yenilgisinden sorumlu olarak görülüyordu.

Kasım 2014’te Ukrayna ordusu, Rusya’dan doğu Ukrayna’nın ayrılıkçıların kontrolündeki bölgelerine yoğun birlik ve teçhizat hareket ettiğini bildirdi. Associated Press, 40 işaretsiz askeri aracın isyancıların kontrolündeki bölgelerde hareket halinde olduğunu bildirdi. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Özel İzleme Misyonu, DPR kontrolündeki bölgede ağır silah ve tank konvoylarını işaretsiz gözlemledi. AGİT gözlemcileri ayrıca, insani yardım konvoyları kisvesi altında Rusya-Ukrayna sınırını geçen mühimmat ve asker cesetlerini taşıyan araçları gözlemlediklerini belirttiler. Ağustos 2015’in başlarında AGİT, operasyonda öldürülen askerler için Rus askeri koduyla işaretlenmiş bu tür 21’den fazla aracı gözlemledi. The Moscow Times’a göre Rusya, çatışmada Rus askerlerinin ölümünü tartışan insan hakları çalışanlarını sindirmeye ve susturmaya çalıştı. AGİT, gözlemcilerinin “birleşik Rus-ayrılıkçı güçler” tarafından kontrol edilen bölgelere erişiminin engellendiğini defalarca bildirdi.

Uluslararası toplum üyelerinin çoğunluğu ve Uluslararası Af Örgütü gibi kuruluşlar, Rusya’yı uluslararası hukuku çiğnemek ve Ukrayna egemenliğini ihlal etmekle suçlayarak devrim sonrası Ukrayna’daki eylemlerinden dolayı kınadı. Birçok ülke Rusya’ya, Rus şahıslarına veya şirketlerine karşı ekonomik yaptırımlar uyguladı.

Ekim 2015’te The Washington Post, Rusya’nın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ı desteklemek için Ukrayna’dan Suriye’ye bazı seçkin birimlerini yeniden konuşlandırdığını bildirdi. Aralık 2015’te Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rus askeri istihbarat görevlilerinin Ukrayna’da faaliyet gösterdiğini kabul ederek, bunların normal birliklerle aynı olmadığı konusunda ısrar etti. Şubat 2019 itibariyle Ukrayna topraklarının %7’si Rusya’nın denetiminde.

2022

2 Ocak’ta Başkan Joe Biden, Başkan Zelenskyy ile görüştü ve Rusya’nın Ukrayna’yı daha fazla işgal etmesi halinde ABD ve müttefiklerinin ve ortaklarının kararlı bir şekilde yanıt vereceklerini açıkladı.

Resmi olarak, Rus hükümeti çatışmaya karışmayı reddetmeye devam etse de, birçok gözlemci, Rus hükümetinin gayri resmi olarak savaşmak için asker gönderdiğini, diğer Rus “gönüllülerini” bu birliklere katılmaya teşvik ettiğini ve silah, teçhizat tedarik ettiğini kabul ediyor.

21 Şubat 2022’de Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, yaptığı açıklamada ABD Başkanı Joe Biden ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna konusunda bir zirve üzerinde prensipte anlaştıklarını duyurdu.

Ukrayna kuvvetleri, Moskova’nın İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana bir Avrupa devletine yönelik en büyük saldırıyı başlatmasının ve on binlerce insanın evlerini terk etmesine neden olmasının ardından Perşembe günü Rus işgalcilerle üç taraftan savaşmaya başladı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in şafaktan önce televizyonda yayınlanan bir konuşmada savaş ilan etmesinin ardından, gün boyunca Ukrayna’nın başkentinde ve ülkenin başka yerlerinde patlamalar ve silah sesleri duyuldu, en az 70 kişinin öldüğü bildirildi.

Ukrayna’da Rus askerleri ve ‘gönüllüler’

Rus yetkililer, Rus askeri birliklerinin Ukrayna’da faaliyet gösterdiğine dair haberleri yalanladı, bunun yerine onların Ukrayna sınırına yakın rutin tatbikatlara gönderildiklerini ve sınırı yanlışlıkla geçtiklerini iddia etti. Yine de, askerlerinin olaya karıştığına dair kanıtlar çok yaygın. AGİT izleme komisyonu, birçok kez, Rusya’dan Donbas’a gizlice sınırı geçen askeri konvoyların yanı sıra Rusya’da üretilen ve Ukrayna’ya asla ihraç edilmeyen askeri teçhizatın varlığını tespit etti.

Kaynakça

“Statement By Press Secretary Jen Psaki On President Biden’S Call With President Volodymyr Zelenskyy Of Ukraine | The White House”. 2022. The White House. https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2022/01/02/statement-by-press-secretary-jen-psaki-on-president-bidens-call-with-president-volodymyr-zelenskyy-of-ukraine/.

“Latest From The OSCE Special Monitoring Mission To Ukraine (SMM), Based On Information Received As Of 19:30, 10 August 2018”. 2018. Osce.Org. https://www.osce.org/special-monitoring-mission-to-ukraine/390236.