Temelde bir bezeme, mobilya ve giysi stili olmakla birlikte mimarlık, resim ve heykel alanlarında da kendini gösteren ampir üslubu Fransa’da mimarlığın bir duraklama evresine girdiği dönemden hemen sonra etkili olmuş bir mimarlık üslubudur. 19. yüzyılın ilk çeyreğinde Fransa’da bu üsluba ait örnekler görülür.
Söz konusu duraklama devrinde ülkenin genel durumu yapım etkinliğine elverişli olmadığından bu dönemdeki mimarlık çalışmaları proje düzeyinde sürdürülebilmiştir.
İmparatorluk döneminde ekonomik durumun yeniden düzene girmesiyle mimarlık etkinlikleri artmıştır.
Napolyon ve Ampir Üslubu
Fransa imparatoru Napolyon’un denetimi altında gelişen ampir üslubu, eski rejimin (ancien regime) 16. Louis üslubundan görkemli anıtsallığı ile ayrılma göstermiştir. Özellikle Napolyon’un Mısır ve İtalya’da kazandığı askeri zaferler bir yandan bezeme simgelerinin savaşla ilişkili bir nitelik kazanmasına neden olurken, öte yandan bu ülkelerin geçmişteki mimarlık yapıtlarının büyüklük ve soyluluk gibi biçimsel özellikleri Fransız mimarları tarafından örnek olarak alınmıştır.
Bu durum çağın tarihsel-arkeolojik verilerle biçimlenen mimarlık düşüncesiyle de uyum göstermiştir. Napolyon, Paris’i ikinci bir Roma yapmak istediği için zafer takı, dikilitaş, tapınak türü yapılar öncelikle ele alınmış, İtalya’da öğrenim görmüş olan Napolyon dönemi mimarları bu yapıları kolaylıkla taklit edebilmiştir.
Ampir üslubu Fransa’da etkisini gösterdikten sonra Çarlık Rusya’sında da yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Kazan Katedrali, İskender Sütunu, Narva Zafer Takı gibi eserlerde bu üslubun örneklerini görmek mümkündür.
Ampir Üslubu Örnekleri
Fransa
- Arc du Carousel (1806) – Austerlitz Zaferi anısına
- Vendome Sütunu – Traianus Sütunu’ndan esinlenerek yapılmıştır.
- Zafer Takı – Chalgrin Projesi
- Madeleine Kilisesi (1807)
- Borsa Binası (1808-13)
Rusya
- Genelkurmay Binası
- Kazan Katedrali
- İskender Sütunu
- Narva Zafer Takı
Ampir Üslubu Özellikleri
- Büyüklük etkisinin aranan bir özellik olduğu bu üslupta yalın antik çağ biçimleri kullanılmıştır.
- Bezeme (süsleme) sınırlı tutulmuştur.
- Düz yüzeylerde çok alçak kabartmaya yer verilmiştir.
- Masif ayaklar, Mısır ve Dor sütun başlıkları kullanılmıştır
- Sütunlu ve üçgen alınlıklı girişler, yalın yuvarlak kemerler Antik Yunan ve Roma mimarlığına bağlılığı ortaya koyar.
- İnşa edilen bu yapılarda simetri egemendir.
- Bezemelerde Antik Yunan, Roma ve Mısır etkilidir.